آسیب‌شناسی نظام نوآوری صنعت نفت ایران مبتنی‌بر تحلیل کارکردی ـ نهادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: عضو مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام؛ دانشجوی دکتری مدیریت تکنولوژی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری مدیریت تکنولوژی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

فهم نظام نوآوری حاکم در صنعت، لازمه پیشرفت در اقتصاد دانش‌بنیان است. ازسوی‌دیگر، هریک از صنایع، نقش و اهمیت متفاوتی دارند و بعضی صنایع مادر همچون نفت، جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد ایران دارند. هدف پژوهش این است تا پس از ترسیم نگاشت نهادی نظام نوآوری صنعت نفت ایران، با آسیب‎شناسی نقش نهادها براساس رویکرد کارکردی، پیشنهادهایی سیاستی برای صنعت نفت کشور ارائه کند. بدین‌منظور، تحلیل نظام نوآوری براساس تعیین نهادهای فعال در نظام نوآوری صنعت نفت ازطریق نگاشت نهادی با مشارکت ده نفر از خبرگان صنعت نفت به روش دلفی صورت گرفت. سپس با مرور ادبیات، شبکه کارکردی نظام نوآوری استخراج‌شده و اوزان کارکردها، توسط هفده نفر از خبرگان نوآوری مشخص شد. درادامه، با مشارکت نه نفر از خبرگان نوآوری و صنعت نفت، ماتریس نهاد کارکرد برای صنعت نفت ایران نوشته شد. در تحلیل کارکردی ـ  نهادی نظام نوآوری صنعت نفت می‎توان نتیجه گرفت، اگرچه نهادهای بخش تحقیقاتی و آموزشی نظیر دانشگاه صنعت نفت، مؤسسه بین‎المللی مطالعات انرژی، پژوهشگاه صنعت نفت، پژوهشکده ازدیاد برداشت و ... در توسعه دانش و انتشار دانش، فعال عمل می‎کنند، اما درخصوص فعالیت‎های کارآفرینی که وزن مهمی دارد، تنها متولی، شرکت‎های دانش‌بنیان هستند و درنتیجه به‌نظر می‎رسد به‌منظور بهبود کارکرد نظام نوآوری صنعت نفت، نهادهایی برای تقویت بعد کارآفرینی طراحی شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pathology of Iranian Oil Industry Innovation System on the Basis of Functional-Institutional Analysis

نویسندگان [English]

  • Reza Payandeh 1
  • Sara Sadat Mortazavi Ravari 2
1 Corresponding author: PhD candidate of technological management, University of Tehran, Iran.
2 PhD candidate of technological management, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Understanding innovation system of industry is a requirement for progress in the knowledge-based economy. On the other hand, each industry plays a special role with specific importance, and some parent industries, such as oil industry, take a special position in the Iranian economy. This research is intended to provide policy recommendations for the country's oil industry after drawing an institutional map of the Iranian oil industry innovation system, with the pathology of the role of institutions based on a functional approach. Hence, analysis of the innovation system on the basis of active institutions in the innovation system of the oil industry was carried out through institutional mapping by the participation of ten experts in the oil industry through Delphi method. Then, the functional network of the innovation system was identified by reviewing the literature, and the weights of functions were determined by seventeen innovation experts. Afterwards, the matrix of the functional institution for the Iranian oil industry was designed with the participation of nine experts in innovation and the oil industry. It can be concluded from the functional-institutional analysis of the oil industry innovation system that, although research and educational institutions such as the University of Petroleum Industry, International Institute for Energy Studies, Petroleum Industry Research Institute, Expropriation Research Institute, etc. are active in the development of knowledge development and dissemination, they play little role in entrepreneurial projects which are highly important, only support knowledge-based companies. As a result, it seems that in order to improve the functioning of the oil industry innovation system, institutions must be designed to strengthen this aspect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • technological innovation system
  • Iranian oil industry
  • institutional mapping
  • institution-function matrix
  • Fuzzy network analysis decision making
امیرقدسی، سیروس؛ ملکی، علی و شوال‌پور، سعید (1395)، آسیب‌شناسی عدم توفیق توسعه تکنولوژیک صنعت نفت ایران ازطریق مطالعه تطبیقی با کشور نروژ، مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، (21)6.
باقری، سیدکامران و صدرایی، ساسان  (1389)، گذار از پژوهش جزیره­ای به نوآوری شبکه­ای در صنعت نفت ایران، فرصت­ها و چالش­ها، چهارمین کنفرانس مدیریت فناوری.
حسنی، سیدحمزه؛ رفیعی، سعیدحسین و بخشی آنی، علی (1395)، بررسی نقش سازمان‌های پژوهش و فناوری در نظام ملی نوآوری؛ مطالعه موردی پژوهشگاه صنعت نفت ایران، سیاست علم و فناوری. 63 ـ 76، (4)8.
ریاحی، پریسا و قاضی‌نوری، سیدسپهر (1392)، «مقدمه‌ای بر نظام نوآوری»؛ رویکردی گسترده، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
کریمی، مجتبی و اسدزاده، احمد (1394)، «نگاهی نو به فرایند حکمرانی خوب در صنعت نفت»، تهران: انتشارات پژوهشگاه صنعت نفت.
میرترابی، سعید (1387)، «مسائل نفت ایران»، تهران، انتشارات قومس.
میرعمادی، طاهره؛ بهارلو، مهدی و بهزادی‌راد، مریم (1397)، تحلیل ساختاری ـ کارکردی نظام نوآوری فناورانه بالگرد در ایران، مدیریت نوآوری، (1)7: 33 ـ 56،
نوری، جواد (1395)، ساخت داخل و توسعه فناورانه کالا و تجهیزات صنعت نفت و تأثیر آن در تعاملات بین‌المللی و صادرات منطقه‌ای، همایش «صنعت نفت دانش‌بنیان تبلور اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی».