مدلسازی علل گرایش به خرید محصولات خارجی قاچاق در مقابل تولیدات صنایع داخلی بر اساس رویکرد مدلسازی ساختاری-تفسیری (ISM)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت دولتی و بازرگانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 دکترای مدیریت استراتژیک، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

علی‌رغم تلاش‌های گسترده و نهادسازی‌های متعدد برای مقابله با قاچاق کالای وارداتی در سالیان اخیر، هنوز صنایع تولیدی کشور تحت فشار ناشی از رویگردانی خریداران از کالای تولید داخل هستند. پژوهش حاضر به دنبال آن است که دریابد چه عللی باعث می‌گردد صنایع کشور توان رقابت در جذب مشتریان به خرید کالای داخلی را در مقابل کالای قاچاق نداشته باشند؟ به عبارت دیگر مسئله این پژوهش آن است که چرا با وجود صنایع تولیدی سابقه‌دار، بهره‌مند از یارانه، و مورد تبلیغ حاکمیت، کالای قاچاق می‌تواند تا این حد تولید داخل را تحت فشار قرار دهد؟
بدین منظور با مرور پیشینه و تحلیل محتوای ادبیات موضوع، ده متغیر شناسایی شده است و برای استخراج روابط میان این متغیرها از رویکرد مدلسازی ساختاری- تفسیری (Interpretive-Structural Modelling-ISM) بهره گرفته شده است.
نتایج به دست آمده نشان می‌دهد هزینه بالای تولید کالا در داخل و نرخ بالای تورم ریشه‌ای‌ترین علت‌های ترجیح کالای قاچاق خارجی به کالای تولید صنایع داخلی است. همچنین تجزیه و تحلیل MICMAC نشان می‌دهد علت‌ها نشان‌دهنده آن است که نیمی از متغیرهای بررسی شده (پنج متغیر از ده متغیر) جزء متغیرهای مستقل قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Modeling of causes of Preference of Smuggled Commodities over Domestic Commodities, an Interpretive-Structural Modeling approach

نویسندگان [English]

  • Mostafa Rashiditoghroljerdi 1
  • Ali Raddadi 2
1 Assistant Professor, Department of Administrative and Commercial Management, ,College of Human Sciences, Shahed University, Tehran, Iran
2 PH.D in Strategic Management, Tehran University, Tehran, Iran
چکیده [English]

During recent years, so much effort has put on defying commodity smuggling in the Islamic Republic of Iran, but a few results come about. In this research, the main question is that: “what are the main elements that cause buyers to prefer smuggled goods over domestically produced goods in Iran?”
After reviewing the related literature, we analyzed contents of gathered data through Exploratory Content Analysis, and identified ten major underlying factors. The second question of this research is: “Why can smuggled goods put so much pressure on domestic production, despite the well-established, subsidized, and promoted manufacturing industries? How are the causal factors related to each other?” So, we used Interpretive Structural Modeling (ISM) to answer the second question. The final ISM model included in 4 layers.
As the results show, two factors that have ‘higher costs of domestic production’ and ‘high inflation rate’ are the root causes of domestic products weakness against smuggled commodities. Also, MICMAC analysis shows that the half (five out of ten) of variables are categorized as Driver/Power variables

کلیدواژه‌ها [English]

  • Productive Industries
  • Productive Industries Threat
  • Interpretive Structural Modeling
  • Domestic Commodities
آذر، عادل؛ بیات، کریم (1387) طراحی مدل فرآیند محوری کسب و کار با رویکرد مدلسازی ساختاری تفسیری، نشریه مدیریت فناوری اطلاعات، دوره 1 شماره 1.
احمدی، اکبر (1381). « برآوردی از اقتصاد سیاه در ایران با استفاده از منطق فازی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصاد ایران، شماره 11.
اسفندیاری، علی‌اصغر؛ مهربانی، فاطمه (1385). «بررسی اقتصاد زیرزمینی از دو روش شکاف درآمد-هزینه خانوار و نسبت نقد»، پژوهشنامه اقتصادی، شماره 23.
انوری، حسن (1381) فرهنگ بزرگ سخن، انتشارات سخن، ایران، تهران
پیرایی، خسرو، رجایی، حسینعلی (1394) «اندازه گیری اقتصاد زیرزمینی در ایران و بررسی عوامل و آثار آن»، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، دوره 3، شماره 9
تقی نژاد عمران، وحید، نیک‌پور، معصومه (1392) «اقتصاد زیرزمینی و علت‌های آن مطالعه موردی ایران»، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره 2، شماره 8
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1395) ترمینولوژی حقوق، انتشارات گنج دانش، ایران، تهران
دهخدا، علی‌اکبر (1377) لغت­نامه دهخدا دوره کامل، انتشارات دانشگاه تهران، ایران ، تهران
زارعشاهی، احمدعلی (1379) «بی ثباتی سیاسی و امنیت اقتصادی و تاثیر آن بر عوامل تولید در ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سوم، مسلسل 7 و 8.
ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز. 1397. برآورد حجم قاچاق کالا در سال ۱۳۹۶. تهران: ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز.
شریعت، جمشید، عیوضخانی، علیرضا (1379)، «قاچاق دریایی،علل و راهکارهای مقابله با آن»، س‍ومی‍ن‌ ه‍م‍ای‍ش‌ م‍لی‌ ب‍ررسی‌ پ‍دی‍ده‌ ق‍اچ‍اق‌ ک‍الا و راه‍ه‍ای‌ پی‍ش‍گ‍ی‍ری‌ از آن،‌ پ‍ژوه‍ش‍ک‍ده‌ اق‍ت‍ص‍اد دان‍ش‍ک‍ده‌ مدیریت و اقتصاد دانشگاه ت‍ربی‍ت‌ م‍درس‌.
عرب مازار یزدی، علی (1381) «اقتصاد سیاه در ایران: اندازه علل و آثار آن در سه دهه اخیر»، برنامه و بودجه، شماره 62 و 63
علیزاده، هانیه، غفاری، فرهاد (1392) «برآورد اندازه اقتصاد زیزمینی در ایران و بررسی عوامل موثر بر آن»، فصلنامه علوم اقتصادی، دوره 2، شماره 25
عمید، حسن (1390) فرهنگ فارسی عمید، انتشارات امیرکبیر، ایران، تهران
فرجی­راد، خدر؛ صمدزاده، حسن؛ تقی­پور، حمیدرضا؛ کوهی، نادر (1397) «شناسایی و تحلیل بسترهای نهادی قاچاق کالا»، پژوهشنامه نظم و امنیت انتظامی، سال یازدهم، شماره اول (پیاپی چهل و یکم)
قلی زاده، سیدابراهیم؛ علی‌پور، عباس؛ ذوقی بارانی، کاظم (1389) «علل و پیامدهای قاچاق کالا در ایران پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه دانش انتظامی، سال دوازدهم، شماره 4.
گروه تحلیل آماری. 1397. چکیده آمار تجارت خارجی ج.ا.ا طی سال 1396. دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات, تهران: گمرک جمهوری اسلامی ایران
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی(1385)، «خلاصه گزارش طرح پژوهشی: بررسی پدیده قاچاق کالا در ایران»، تهران: انتشارات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
معین، محمد(1388) فرهنگ معین 6 جلدی، انتشارات امیرکبیر، ایران، تهران
 
Adkison, Sarah E., O’Connor, Richard J., Chaiton, Michael, and Schwartz, Robert. 2015. "Development of measures assessing attitudes toward contraband tobacco among a web-based sample of smokers." Tobacco induced diseases 13 (1).
Agraval Ashish, Shankar Ravi, Twiari M.K. (2007). “Modeling Agility of Supply Chain”; International Marketing Management, No 36
Deshmukh S.G. , Mandal, Anukul (1994), “Vender Selection Using Interpretive Structural Modeling (ISM)”; International Journal of Operations & Production Management. Vol14, No6
Faisal M.N, Banwwent D.K, Shankar R. (2006), “Supply Chain Risk Mitigation: Modeling the Enables”; Business Process Management Journal, Vol12, No4
Huang J., Tzeng G., Ong Ch. (2005), “Multidimensional Data in Multidimensional Scaling Using the Analytic Network Process”; Pattern Recognition Letters, Vol26
Mulualem, Getachew, Mebrahtom Mesfin, Nibret Alene, Hailmichel Nigussie, Weldemariam Tesfahunegny, and Gidey Yirga. 2017. "Knowledge, Attitude and Practice of Custom Staffs on Illicit Wildlife Trafficking in Four Checkpoints of Northeastern Ethiopia." World Journal of Zoology 12 (4).
Ravi.V , Shankar. R (2005), “Analysis of Interaction Among the Barriers of Reverse Logistic”; Technological Forecasting and Social Chang, No 72
Robles-Avila, Sergio Enrique; Vasquez-Parraga, Arturo Z. (2018) Consumer Propensity to Adapt Illicit Goods: Theory, Methods, and Results, Theoretical Economics Letters, 8, 292-315.
Sage A.P. (1997), Interpretive Structural Modeling: Methodology For Large Scale System; McGraw – Hill, New York
Sharma H.D., Gupta A.D. Sushil (1995) “The Objectives of Waste Management in India: A Future Inquiry”; Technological Forecasting and Social Chang, Vol48
Warfield, J. W. (1974)” Developing Interconnected Matrixes in Structural Modeling”; IEEE Transcript on Systems, Men and Cybernetics, 4(1)
Warfield, J. W. (1976), Social Systems: Planning, Policy and Complexity; Willy Interscience, New York.